حقیقت نیایش در درون انسان صورت می گیرد. بنابراین نیایش یکی از روانشناختی ترین پدیده های دینی است. هیچ رفتار دینی دیگری نیز به اندازه نیایش نمی تواند نهانی و بنابراین برای سنجش و ارزیابی دشوار باشد. مطالعه روانشناختی نیایش دو موضوع اصلی دارد. موضوع اول که به تعیین و تعریف گونه¬های نیایش نیز منجر می شود انگیزهای انسان نیایشگر است. موضوع دوم مطالعه روانشناختی نیایش پیامدهای ذهنی و درون روانی نیایش است یعنی تغییراتی که در نتیجه دعا در ذهن و روان نیایشگر وی می دهد.
در ادامه و یادداشتهای بعدی انگیزه های گوناگون را به اختصار توصیف خواهم نمود اما دوست دارم پیش از آن سخنی زیبا از عارفی مسلمان نقل کنم
ابوالقاسم قشیری سه باب از کتاب ارجمند رساله قشیریه را به اشکال گوناگون نیایش اختصاص داده و از سهل عبدالله نقل می کند که « خدای تعالی خلق را بیافرید گفت با من راز گویید، و اگر راز نگویید به من نگرید و اگر این نکنیداز من بشنوید و اگر این نکنید بر درگاه من باشید و اگر این همه نکنید حاجت خواهید از من.»