انگیزه نیایش
روانشناسان دین نیایش های دینداران را از ابعاد گوناگون طبقه بندی کرده اند. اما مهمترین ملاک این طبقه بندی ها انگیزه نیایشگر است. آنها با توجه به انگیزه های افراد از دعا و نیایش این گونه های نیایش را از هم متمایز کرده اند:
اول، نیایش التماسی petitionary ، یعنی نیایشی که در آن که شخص آرزوها و نیازهای خاص خود را با معبود در میان می گذارد، و برای خود از خدا چیزی می طلبد . از نظر روانشناسان دین این نوع نیایش رایج ترین نوع نیایش است.
نیایش التماسی به ویژه در موقعیت های که شخص دچار فشار روانی می شود صورت می گیرد. چون دعا رایج ترین روش دینی مقابله با استرس است و باور به کارسازی آن در این زمینه بسیار گسترده است.
استوفردر تحقیقی نشان می دهد که در مواجهه با تنگناها و بحرانهای شدید زندگی افراد بی ایمان بسیار اندک هستند. میشل آرگایل نیز بر این باور است که افرادی که خیلی بیمار یا در معرض خطر نومیدی هستند بسیار بیشتر دعا می کنند. بنابراین می توان گفت تسکین فشار روانی و غلبه بر مشکلات و موانع بیرونی رایج ترین انگیزه انسانها در نیایش است. جالب آنجاست که قرآن این واقعیت روانشناختی را به دو صورت تجویزی و توصیفی بیان کرده است. در آیه «آگاه باشيد، تنها با ياد خدا دلها آرامش مىيابد!» (الرعد، 28) نیایش به عنوان تسکین دهنده فشار روانی تجویز و توصیه شده است. اما آیه بیانگر این واقعیت روانشناختی است که انسان هنگام مواجه شدن با تنش به نیایش روی می آورد « هنگامى كه انسان را زيانى رسد، پروردگار خود را مى خواند و بسوى او باز مى گردد؛ امّا هنگامى كه نعمتى از خود به او عطا كند، آنچه را به خاطر آن قبلاً خدا را مى خواند از ياد مى برد».( الزمر 8؛ همچنین الزمر 49 و الروم 33)
دوم، نیایش محاوره ایcolloquial. صمیمیت و مشاورت انگیزه دیگری که روانشناسان برای نیایش ذکر کرده اند. نیایش برخاسته از این انگیزه ها با توجه به لحن و کلماتی که نیایشگر به کار می برد نیایش محاوره ای نامیده شده است. اما من ترجیح می دهم آن را نیاش مجذوبانه، محبانه یا صمیمانه بنامم. در این نیاش شخص با زبان روزمره خود با خدا صحبت کرده و در تصمیم گیری هایش از او یاری می جوید. در این نیایش احساس نزدیکی با خداوند زیاد است. شخص با خدا مانند یک دوست صمیمی، حکیم و بسیار خیرخواه و یاریگر سخن گفته و مطمئن است که خدا به او پاسخ می دهد. ادبیات عرفانی فارسی سرشار از این نیایش هاست که بسیار ساده و در عین حال دل انگیز هستند. مشهورترین آن نیایش شبان در داستان موسی و شبان مثنوی معنوی است.
https://telegram.me/philosophicalpsychology/
http://psychologyphilosophy.blogfa.com/post/13
اقتباس از مطالب وبلاگ استاد بزرگوار دکتر میرانی