امام مجتبی سلام الله علیه می فرماید: درباره سفره دوازده نکته است که هر مسلمانی باید آن ها را بداند:

چهار نکته فرض لازم ، چهار نکته مستحب و چهار نکته از ادب است؛

اما لازم : شناخت خدا، خشنودی از خدا، بسم الله گفتن (یاد خدا) و الحمدلله گفتن (سپاس داشتن)

اما سنت: دست شستن پیش از غذا، نشستن بر سمت چپ بدن، با سه انگشت خوردن و لیسیدن انگشتان( اگر با دست بخورد)

و اما ادب : از نزد خود خوردن، لقمه کوچک برداشتن ، خوب جویدن و کم نگریستن به چهره دیگران

بهره گیری از سبزی ها :

در حدیثی آمده است که سفره هایتان را با سبزی ها سرسبز کنید، چرا که خوردن سبزی به همراه با گفتن بسم الله ، شیطان را دور می کند .

امام رضا سلام الله علیه فرمود: من از سفره ای که در آن سبزی نباشد غذا نمی خورم .

گروهی غذا خوردن:

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: محبوب ترین غذا نزد خدا آن است که دست ها بر آن بسیار باشد. جمعی غذا بخورید و پراکنده نباشید، چراکه برکت در اجتماع است.

همچنین می فرماید: بدترین مردان شما کسانی اند که تنها غذا می خورند.

و نیز می فرماید: برکت در سه چیز است: با هم غذا خوردن ، سحرگاهان خوردن و تلیت کردن

و نیز می فرماید: هر گاه غذا خوردن با چهار ویژگی همراه باشد کامل خواهد بود: از حلال باشد، دست بر آن بسیار باشد و با بسم الله آغاز شود و با الحمدلله پایان پذیرد.

ندمیدن:

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: در خوردنی و آشامیدنی فوت نکنید (غذا به قدری گرم نباشد که با دمیدن خنک شود)

نخوابیدن:

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: در حالی که بر شکم خوابیده اید غذا نخورید.

داغ نبودن غذا:

رسول خدا صلی الله علیه و اله وسلم می فرماید : از غذای داغ بپرهیزید، زیرا برکت را می برد و غذای سرد بخورید، چرا که خم گواراست هم برکتش بیشتر است.

با طهارت بودن:

امیرمؤمنان سلام الله علیه می فرماید: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم از غذا خوردن هنگام جنابت نهی فرمود.

توجه به مصلح غذایی:

امام صادق سلام الله علیه می فرماید : هر گاه پنیر و گردو با هم خورده شوند در هر یک شفایی هست؛ ولی اگر جداگانه خورده شوند در هر یک دردی هست.

رعایت غذای متناسب:

امام رضا سلام الله علیه می فرماید: به اندازه توان و میل خود در تابستان غذای با طبع سرد و در زمستان غذای با طبع گرم و در دو فصل دیگر غذای معتدل بخور.

به پشت خوابیدن پس از غذا :

امام صادق سلام الله علیه می فرماید : کمی به پشت دراز کشیدن پس از سیری بدن را فربه، غذا را گوارا و درد را ریشه کن می کند.

سپاسگزاری :

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: پاداش کسی که می خورد و سپاس آن را می گزارد همانند کسی که برای خدا روزه می گیرد.

راه نرفتن:

امام صادق سلام الله علیه می فرماید: در حال راه رفتن غذا نخور مگر از روی ناچاری .

نایستادن:

انس گوید :رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم از ایستاده آشامیدن نهی فرمود. پرسیدم ایستاده غذا خوردن چه حکمی دارد؟ فرمود:خوردن بدتر است.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: هنگام غذا کفش هایتان را بکنید، زیرا مایه راحتی پاهایتان و سنت زیبایی است و نیز می فرماید: غذا خوردن در بازار مایه ی پستی است.

گفتن بسم الله الرحمن الرحیم :

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: با جماعت بخورید و بسم الله الرحمن الرحیم بگویید تا برکت غذا زیاد شود.

امام باقر علیه السلام می فرماید: هر گاه سفره غذا را گستردید بسم الله الرحمن الرحیم بگویید.

امام کاظم علیه السلام می فرماید: هنگام نوشیدن بسم الله الرحمن الرحیم و پس از آن الحمدلله رب العالمین بگویید.

مرحوم صدوق گوید: روایت شده که هر کس فراموش کرد برای هر نوع غذایی بسم الله بگوید، [پس از یادآوری] بگوید: «بسم الله عَلی اوّلِهِ وَ آخِرِهِ »

اقتباس از کتاب مفاتیح الحیات عالم گرانقدر آیت الله جوادی آملی

شست و شوی دست:

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید: شست و شوی دست پیش از غذا فقر را دور می کندو پس از غذا غم را بزداید و دیده را بهبود بخشد.

امیرالمؤمنان سلام الله علیه می فرماید: شستن دستان پیش از غذا و پس از آن، روزی را زیاد می کند.

امام باقر سلام الله علیه می فرماید: صاحب خانه پیش از غذا قبل از همه و پس از غذا بعد از همه دستان خود را می شوید.

حلال خواری:

در حدیث معراج آمده است: ای احمد! اگر خوردن و آشامیدنت پاک باشد در حفظ و حمایت من هستی.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: هر کس غذای حلال بخورد فرشته ای بالای سرش بایستد و برایش آمرزش بخواهد تا از خوردن فارغ شود.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: بزرگ شمردن ریش سفید مسلمان بزرگ شمردن خداست.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: هر کس برتری پیر را به دلیل سنّتش بشناسد و او را احترام کند، خدا وی را از هراس روز قیامت در امان می دارد.

امام صادق علیه السلام فرمود: سه گروه اند که حقّشان را جز منافقان شناخته شده نادیده نمی گیرند: ریش سفید مسلمان، حافظ قرآن و پیشوای دادگر

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: کهنسال در میان خاندانش همانند پیامبر در میان امت خویش است.

امام زین العابدین علیه السلام فرمود: از حقوق همکیشانت این است که [در نگاه تو] پیرمردانشان همانند پدرت و جوانانشان به سان برادرانت و پیرزن هایشان همانند مادرت و کودکانشان همسان فرزندانت باشند.

امام صادق علیه السلام فرمود: مردی نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم آمد و عرض کرد: ای رسول خدا! خویشاوندانی دارم که جز ستم، قطع رحم و دشنام من، کاری نمی کنند، آیا آنان را رها کنم؟ فرمود: در این صورت خدا همه شما را ترک خواهد کرد. پرسید: پس چه کنم؟ فرمود: با کسی که پیوند خود را با تو گسسته پیوند برقرار کن و به آن که تو را محروم ساخته عطا کن و از آن که بر تو ستم کرده در گذر. هر گاه چنین کردی خدا در برابر آنان پشتیبان تو است.

جَهم بن حُمَید از امام صادق سلام الله علیه پرسید: خویشاوندانی که مخالف عقیده دینی من هستند آیا حقّی بر عهده ام دارند؟ فرمود: آری، حق خویشاوندی دارند که هیچ چیزی آن را قطع نمی کند و اگر با تو هم  عقیده باشند دو حق دارند: حق رحم و حق اسلام.

نخوابیدن :

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید :

در حالی که بر شکم خوابیده اید غذا نخورید .

داغ نبودن غذا :

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید :

از غذای داغ بپرهیزید ، زیرا برکت را می برد و غذای سرد بخورید ، چرا که هم گواراست هم برکتش بیشتر است .

با طهارت بودن :

امیرمؤمنان سلام الله علیه  می فرماید :

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم از غذا خوردن هنگام جنابت نهی فرمود . به فرموده امیرمؤمنان سلام الله علیه غذا خوردن در حال جنابت فقر می آورد .

توجه به مُصلح غذایی :

امام صادق سلام الله علیه می فرماید :

هر گاه پنیر و گردو باهم خورده شوند در هر یک شفایی هست ؛ ولی اگر جداگانه خورده شوند در هر یک دردی هست .

امیرمؤمنان سلام الله علیه می فرماید :

سزاوار است که خردمند ( هر نوع غذایی را نخورد ، بلکه ) هنگام خوردن غذای لذیذ و شیرین ، تلخی دارو را به یاد آورد .

رعایت غذای متناسب:

امام رضا سلام الله علیه می فرماید :

به اندازه ای غذا بخور که متناسب بدنت باشد و بیشتر از آن ارزش غذایی ندارد و هر کسب ه اندازه بخورد او را سود بخشد و همچنین است آشامیدن آب .

رعایت غذا ( و میوه ) هر فصل :

امام رضا سلام الله علیه می فرماید :

به اندازه توان و میل خود در تابستان غذای با طبع سرد و در زمستان غذای با طبع گرم و در دو فصل دیگر غذای معتدل بخور .

به پشت خوابیدن پس از غذا :

امام صادق سلام الله علیه می فرماید : ( کمی ) به پشت دراز کشیدن پس از سیری بدن را فربه ، غذا را گوارا و درد را ریشه کن می کند .

امام رضا سلام الله علیه می فرماید : هرگاه غذا خوردی کمی به پشت دراز بکش و پای راست را روی پای چپ قرار ده .

نکته : مقصود از این روایات دراز کشیدن کوتاه پس از غذاست نه خوابیدن ، زیرا در روایت دیگر خوابیدن پس از غذا نهی شده است .

حلال خواری :

در حدیث معراج آمده است : ای احمد ! اگر خوردن و آشامیدنت پاک باشد در حفظ و حمایت من هستی .

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید :

هرکس غذای حلال بخورد فرشته ای بالای سرش بایستد و برایش آمرزش بخواهد تا از خوردن فارغ شود .

شست و شوی دست :

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید :

شست و شوی دست پیش از غذا فقر را دور می کند و پس از غذا غم را بزداید و دیده را بهبود بخشد .

امیرمؤمنان سلام الله علیه می فرماید :

شستن دستان پیش از غذا و پس از آن ، روزی را زیاد می کند .

امام صادق سلام الله علیه :

هر کس پیش و پس از غذا دستش را بشوید درگشایش و سلامتی زندگی می کند .

گفتن بسم الله الرحمن الرحیم :

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید :

با جماعت بخورید و بسم الله الرحمن الرحیم بگویید تا برکت غذا زیاد شود .

امام کاظم سلام الله علیه :

هنگام نوشیدن بسم الله الرحمن الرحیم و پس از آن الحمدلله رب العالمین بگویید .

سپاسگزاری :

رسول خدا می فرماید :

پاداش کسی که می خورد و سپاس آن را می گذارد همانند کسی است که برای خدا روزه می گیرد .

راه نرفتن :

امام صادق سلام الله علیه می فرماید :

در حال راه رفتن غذا نخور مگر از روی ناچاری .

نایستادن :

انس گوید : رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم از ایستاده آشامیدن نهی فرمود . پرسیدم : ایستاده غذا خوردن چه حکمی دارد ؟ فرمود : خوردن بدتر است .

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید : هنگام غذا کفش هایتان را بکنید ، زیرا مایه راحتی پاهایتان و سنت زیبایی است .

ندمیدن :

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم :

در خوردنی و آشامیدنی فوت نکنید ( غذا به قدری گرم نباشد که با دمیدن خنک شود .)

به فرموده امام رضا سلام الله علیه هر گاه مردم گناه تازه ای مرتکب شوند که در گذشته انجام نمی دادند ، خدا آنان را به گرفتاری و بیماری تازه و بی سابقه مبتلا کند.

امیرمؤمنان سلام الله علیه می فرماید : شب زنده داری مایه سلامتی بدن است .

بهداشت محیط زندگی ، افزون بر تاثیر بر سلامت و بهداشت جسم و جان آدمی ، در افزایش روزی انسان نیز اثر دارد ؛ امام مجتبی سلام الله علیه در این باره می فرماید : ثمره ی پرهیز از ناپاکدامنی و ثمره نظافت و جارو کردن محیط زندگی و شست و شوی ظرف ها ، بی نیازی آدمی است.

امام صادق سلام الله علیه هم می فرماید : شست و شوی ظروف و تمیز و جارو کردن محیط زندگی ، مایه افزایش روزی است .

به فرموده امام رضا سلام الله علیه نیز نظافت و جارو کردن محیط زندگی روزی را افزایش می دهد .

در حدیث امام مجتبی سلام الله علیه به اثر دنیایی دو نوع پاکیزگی یعنی پاکیزگی دامن و پاکیزگی محیط زیست اشاره شده که شایان توجه و دقت است .

رسول خدا صلی الله علیه و آله  و سلم فرمود :

هر کس بر فقیری ستم کند یا بر وی فخر فروشد یا او را کوچک بشمارد روز قیامت خدا وی را مانند مورچه در چهره مردی کوچک می کند تا وارد آتش گردد.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند : مردی از پیشینیان لانه پرنده ای را یافته بود و هر گاه آن پرنده جوجه دار می شد آن ها را بر می داشت .

پرنده مادر از کار آن مرد به خدا شکایت کرد . خدای بزرگ به آن پرنده الهام کرد که اگر آن مرد باز گردد او را نابود خواهم کرد .

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم  آراسته بودن ( و نظافت ) را دوست می داشت و ژولیده بودن را نمی پسندیدند .

امام صادق علیه السلام می فرمایند : بپوش و آراسته باش ، زیرا خدا زیباست و زیبایی را چنانچه از حلال باشد دوست دارد و نیز ازآن گرامی درباره تفسیر آیه « خذوا زینتکم عند کل مسجد » پرسیده شد ، آن حضرت فرمودند : مراد از زینت در این آیه شانه زدن هنگام نماز واجب و مستحب است و همان گرامی به عبید بن زیاد فرمود : آشکار کردن نعمت نز خدا از پوشاندن آن محبوب تر است ، پس خود را به بهترین زینت های قومت بیارای .

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند : موی خوب و زیبا از پوشش های خدا است ، پس آن را گرامی بدارید ؛ نیز فرمودند : از ویژگی های مؤمن ، زیبایی و آراستگی در عین نداری است .

دانش گنجینه هایی است و کلیدهای آن پرسش است ، پس بپرسید ( خدایتان رحمت کند ) ، چرا که درباره دانش به چهار نفر پاداش داده می شود : پرسنده ، پاسخ دهنده ، شنونده و دوستدار آنان .

برادر مسلمانت را دوست بدار ، پشتیبان او باش ، چنان که او پشتیبان توست . در غیابش آبروی او را حفظ کن و اگر حاضر است ، دیدارش کن و او را بزرگ و گرامی بشمار و هر گاه گرفتار شد یاریش کن و برایش چاره اندیشی کن .

سریع ترین دعایی که به اجابت می رسد ، دعای برادر برای برادرش در غیاب او است و چون به دعا بپردازد ، فرشته ای که بر او گمارده شده می گوید : آمین ، برای تو نیز دو برابر این خواسته باد .

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند : آموزش علم به دیگران برای رضای خدا حسنه است و یادگیری آن عبادت و گفت و گوی علمی تسبیح و کاربرد دانش جهاد و نیز آموزش دادن آن به کسی که نمی داند صدقه و بخشیدن آن به کسی که صلاحیت دارد سبب قرب الهی است ، زیرا دانش ، آموزنده حلال و حرام و روشنگر راه بهشت و همدم حالت تنهایی است .

همچنین می فرمایند : هر کس بخشی از دانش را فرا بگیرد تا برای خشنودی خدا آن را به مردم بیاموزد خدا پاداش هفتاد پیامبر را به او عطا می کند .

و نیز می فرمایند : هر کس دوست دارد که رهایی یافتگان از آتش جهنم را بنگرد به فراگیران دانش بنگرد . به خدا سوگند برای هر گامی که طالب علم به سوی خانه عالم بر می دارد خدا عبادت یک سال را برایش می نویسد و برای هر گام او شهری در بهشت می سازد و هنگامی که بر زمین راه می رود زمین برای او آمرزش می طلبد و در حالی صبح و شام می کند که آمرزیده شده و فرشتگان گواهی دهند که آنان از آتش جهنم رهایی یافته اند .

به فرموده رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم : یا عالم باش یا در حال آموختن دانش و وقت خود را در بیهودگی و خوش گذرانی صرف نکن .

امیرمؤمنان سلام الله علیه می فرمایند : حکمت و دانش را فراگیر ، هر چند از مشرکان باشد ؛ همچنین می فرمایند : حکمت و دانش را فراگیر ؛ هر چند از زبان دیوانگان باشد و نیز فرمود : بر شماست که دانش بجویید ، چرا که دانشمند گرامی است ، هر چند به خاندانی منسوب نباشد و گرامی است ، هر چند تهیدست باشد و گرامی است ، هر چند جوان باشد .