لقمان گفت: «ای پسرم ! از حسد بر حذر باش،  که در شأن تو نیست، و از بداخلاقی دوری کن، که از سرشت تو نیست؛ و از بداخلاقی دوری کن، که از سرشت تو نیست؛ زیرا تو به وسیله ی آن دو ، جز به خودت ضرر نمی زنی ، و هر گاه به خودت ضرر رساندی، دشمنت را از پرداختن به کار تو کفایت می کنی؛ زیرا دشمنی تو با خودت، از دشمنی دیگری زیان بارتر است».

لقمان حکیم فرمود:

«کسی که ظاهرش زشت و لباسش مندرس است، بر شما خوار و سبک نیاید؛ چرا که خدای متعال، به دل ها می نگرد و به عمل ها پاداش می دهد ».

درباره ی سفارش لقمان علیه السلام به پسرش:

ای پسرم! هر که رضوان الهی را می خواهد، نفس خود را بسیار سرزنش کند. هر که نفسش را سرزنش نکند، پروردگارش را خشنود نمی کند و هر که خشمش را فرو نبرد، دشمنش را شماتت می کند.

در آنچه لقمان علیه السلام به پسرش گفت: ای پسرم! به خدا خوش گمان باش.

آن گاه ، از مردم بپرس: کیست که به خدا خوش گمان بوده، ولی خدا طبق گمان او رفتار نکرده باشد؟

در آنچه لقمان علیه السلام به پسرش گفت: ای پسرم! به خداوند اعتمادکن.

آن گاه ، از میان مردم بپرس: آیا کسی هست که به خدا اعتماد کرده باشد، ولی خدا او را نجات نداده باشد؟

لقمان به پسرش گفت: « ای پسرم! در حالی که خود را فراموش کرده ای، مردم را به نیکی امر نکن؛ چون [در این صورت] مَثَل تو، همانند چراغ خواهد بود که خود را می سوزاند و برای مردم ، نور می افشاند.»

لقمان به پسرش گفت : « پاکیزه ترین غذا را بخور و بر بستر گسترده بخواب.

عبدالرزّاق به نقل از حسن: لقمان به پسرش گفت :«ای پسرم! وقتی سیر هستی، از روی سیری چیزی نخور، که اگر آن را به سوی سگ بیندازی برایت بهتر است».

لقمان به پسرش گفت: «ای پسرم! وقتی که معده پر شد، اندیشه می خوابد و حکمت ، گنگ می گردد و اعضا از عبادت ، باز می مانند.»

و همچنین فرمود: «ای پسرم! از سیر خوردن بپرهیز؛ زیرا این کار ، شب ، ضرر می رساند و روز به لغزش و گناه می کشاند»

یا این که گفت «و روز ، مذمّت آور است»

لقمان گفت :« گشنگی بهترین خورش است»

به نقل از حسن لقمان به پسرش گفت: « ای پسرم! عمل ، بدون یقین مقدور نیست و هر کس یقینش ضعیف باشد، عملش ضعیف خواهد بود.

لقمان گفت: « شکیبایی هنگام برخورد با سختی ها ، از نیکیِ یقین است»

پیامبر خدا صل الله علیه و آله وسلم : لقمان حکیم، پیوسته می گفت: «هرگاه چیزی در نزد خداوند عزوجل به امانت گذارده شود، حفظش می کند».

شُعب الایمان- به نقل از مالک- لقمان حکیم به پسرش گفت: «هیچ سرمایه ای، مانند تن درستی نیست و هیچ نعمتی، مانند پاک سرشتی نیست.»

امام زین العابدین علیه السلام: لقمان به پسرش گفت : « ای پسرم! بدترین ناداری، نداشتن دل است و بزرگترین مصیبت، بدهکاری است و بالاترین محرومیت و بلا هم، همان بدهکاری است. »

به نقل از معاویه بن مُرّه: لقمان به پسرش گفت: « پسرم! با بندگان نیکوکار خدا همنشینی کن؛ چرا که در سایه ی همنشینی با آنان، به خیر دست می یابی، و چه بسا در پایان این همنشینی، برآنان رحمت نازل شود و تو را هم در بر بگیرد».

به نقل از حسن: لقمان به پسرش گفت: «پسرم! پس از تقوای الهی، انتخاب رفیق صالح را برای خود ترک مکن.»

لقمان گفت: «سه کس جز در سه جا شناخته نمی شوند: بردبار ، به هنگام غضب و شجاع به هنگام نبرد و برادر، به هنگام نیازت به او».

لقمان به پسرش گفت : « ای پسرم! هر گاه خواستی با مردی برادری کنی، پیش از آن، او را خشمگین کن؛ اگر انصاف را رعایت کرد، با او برادری آغاز کن و گرنه، از او کناره بگیر».

درآنچه لقمان حکیم به پسرش گفت : ای پسرم ! تو همان گونه که می خوابی ، می میری و همان گونه که بیدار می شوی ، بر انگیخته می گردی .

در نصایح لقمان به پسرش است که گفت : « ای پسرم ! اگر درباره مرگ تردید داری ، خواب را از خود ، دور کن که _ نخواهی توانست _ و اگر درباره رستاخیز تردید داری ، بیدار شدن از خواب را از خود دور کن که _ نخواهی توانست _ زیرا اگر اندیشه کنی ، می دانی که جان تو در دست دیگری است و همانا خواب ، به منزله مرگ است و بیداری پس از خواب به منزله ی برانگیخته شدن پس از مرگ .

لقمان گفت : « پسرم ! شکیبایی و یقین و جهاد با نفس داشته باش ، و بدان که در شکیبایی ، انواع شرافت هست .

هر گاه تو بر حرام های خدای متعال شکیبایی ورزیدی و در دنیا پارسایی پیشه کردی و گرفتاری ها را آسان گرفتی ، چیزی نزد تو محبوب تر از مرگ نخواهد بود و چشم انتظار آن خواهی بود . »

لقمان حکیم گفت : « حقیقت پرهیزکاری ، پاک دامنی است . »

لقمان گفت : « کسی که ظاهرش زشت و لباسش مندرس است ، بر شما خوار و سبک نیاید ؛ چرا که خدای متعال ، به دل ها می نگرد و به عمل ها پاداش می دهد . »

لقمان به پسرش گفت : « پسرم ! با بندگان نیکوکار خدا همنشینی کن ؛ چرا که در سایه ی همنشینی با آنان ، به خیر می رسی ، و چه بسا در پایان این همنشینی ، رحمت خدا بر آنان فرود آید و تو نیز به همراه آنان بهره مند گردی .

پسرم ! با بدکاران همنشینی نکن ؛ چرا که از همنشینی با آنان ، خیری به تو نمی رسد ، و چه بسا در پایان این همنشینی ، کیفری بر آنان فرود آید و تو نیز به همراه آنان گرفتار گردی . »

امام صادق علیه السلام : در پندهای لقمان به پسرش : ای پسرم ! دنیا ، دریای عمیقی است که بسیاری در آن هلاک گردیده اند . پس کشتی ات را در دنیا ، ایمان به خدا قرار بده و بادبان آن را توکل بر خدا ، و توشه راهت را تقوای خداوند عزوجل قرار بده ؛ اگر نجات یافتی ، از رحمت خداست و اگر هلاک شدی ، به سبب گناهانت خواهد بود .

لقمان حکیم گفت : « سه چیز در هر کس باشد ، ایمانش کامل شده است : کسی که هر گاه خشنود شد ، خشنودی اش او را به باطل نکشانَد و هر گاه خشمگین شد ، خشمش او را از حق بیرون نکند و هر گاه توانا شد ، چیزی را که مال او نیست ، مصرف نکند . »

لقمان حکیم گفت : « ای پسرم ! سنگ را غلتاندم و صخره ها را پیمودم ؛ ولی چیزی سنگین تر از سخن بد نیافتم . در دل فرو می رود ، همان گونه که آهن در آب فرو می رود » .

لقمان به پسرش گفت : « ای پسرم ! حکمت ، ده تا کار انجام می دهد : دل های مرده را زنده می کند ، بینوا را در جایگاه های پادشاهان می نشاند ، به فرومایه شرافت می بخشد ، بردگان را آزاد می سازد ، به غریب پناه می دهد ، نیازمند را توانگر می سازد ، بر شرافت شریف و سیادت سید می افزاید . و آن از مال بهتر است و مایه ی امان از ترس است . سپری در جنگ است ، و کالایی است که سود می کند . هنگامی که ترس او را می لرزاند ، شفاعت کننده است ، و هنگامی که یقین به او می رسد ، راه نماست ، و هنگامی که پوشاکی او را نمی پوشاند ، پوشاننده است . »